KANUN NO: 3308
MESLEKİ EĞİTİM KANUNU (*)
Kabul Tarihi: 5 Haziran 1986
Resmi Gazete ile Neşir ve İlânı: 19 Haziran 1986 – Sayı: 19139
5.t.Düstur, c.26 – s.20
_____
(*) 1 – 16 Ağustos 1997 tarih ve 4306 sayılı Kanunun 8 inci maddesi ile, Kanun metninde birlikte veya ayrı ayrı geçen “ilkokul” ile “ortaokul” ibareleri “ilköğretim okulu” olarak değiştirilmiştir.
2 – Kanunun “Çıraklık ve Meslek Eğitimi Kanunu” olan adı, 29.6.2001 tarih ve 4702 sayılı kanunun 22. maddesi hükmü gereğince “Mesleki Eğitim Kanunu” olarak ve bu Kanunda geçen “Milli Eğitim Gençlik ve Spor Bakanlığı” ibaresi, “Milli Eğitim Bakanlığı”; “İl Milli Eğitim Gençlik ve Spor Müdürlüğü” ibaresi, “İl Milli Eğitim Müdürlüğü”; “Çıraklık ve Meslek Eğitimi” ibaresi, “Mesleki Eğitim”; “Çıraklık ve Mesleki Eğitim Kurulu” ibaresi “Mesleki Eğitim Kurulu”, “İl Çıraklık ve Mesleki Eğitim Kurulu” ibaresi “İl Mesleki Eğitim Kurulu”, “işçi” ibaresi “personel”, “İmtihan” ibaresi “sınav”, “Çıraklık Eğitimi Merkezi” ibaresi “Mesleki Eğitim Merkezi”, “Çıraklık ve Mesleki Eğitimi Geliştirme ve Yaygınlaştırma Fonu” ibaresi “Mesleki Eğitimi Geliştirme ve Yaygınlaştırma Fonu” ve “50 ve daha fazla işçi” ibaresi “yirmi ve daha fazla personel” olarak değiştirilmiş ve metne işlenmiştir.
3 – 2.7.2018 tarihli ve 703 sayılı KHK’nın 193. maddesi hükmü gereğince, Kanun metninde değişiklikler yapılmış ve metne işlenmiştir..
_____
BİRİNCİ KISIM
Genel Hükümler
AMAÇ :
MADDE 1 – Bu Kanun’un amacı, çırak, kalfa ve ustaların eğitimi ile okullarda (Ek ibare: 6764 – 2.12.2016 / m.36) “yükseköğretim kurumlarında” ve işletmelerde yapılacak meslekî eğitime ilişkin esasları düzenlemektir.
KAPSAM :
MADDE 2.- (Değişik: 4702 – 29.6.2001 / m.5) Bu Kanun, (Ek ibare: 6764 – 2.12.2016 / m.37) “Yükseköğretim Kurulu ve” Mesleki Eğitim Kurulunun belirleyeceği mesleklerde, kamu ve özel sektöre ait kurum, kuruluş ve iş yerleri ile mesleki ve teknik eğitim okul ve kurumlarındaki eğitim ve öğretimi kapsar.
TANIMLAR :
MADDE 3 – Bu Kanunda geçen;
- a) “Bakanlık”, Milli Eğitim Bakanlığı’nı;
- b) “Aday çırak”, çıraklığa başlama yaşını doldurmamış ve çıraklık döneminden önce kendisine işyeri ortamı tanıtılan, sanat ve mesleğinin ön bilgileri verilen kişiyi;
- c) “Çırak”, çıraklık sözleşmesi esaslarına göre bir meslek alanında mesleğin gerektirdiği bilgi, beceri ve iş alışkanlıklarını iş içerisinde geliştiren kişiyi;
- d) (Değişik: 4702 – 29.6.2001 / 6)“Öğrenci”, işletmelerde, mesleki ve teknik eğitim okul ve kurumlarında örgün eğitim görenleri;
- e) “Kalfa”, bir mesleğin gerektirdiği bilgi, beceri ve iş alışkanlıklarını kazanmış ve bu meslekle ilgili ve iş işlemleri ustanın gözetimi altında kabul edilebilir standartlarda yapabilen kişiyi;
- f) “Usta”, bir mesleğin gerektirdiği bilgi, beceri ve iş alışkanlıklarını kazanmış ve bunları mal ve hizmet üretiminde iş hayatınca kabul edilebilecek standartlarda uygulayabilen; üretimi planlayabilen; üretim sırasında karşılaşılabilecek problemleri çözümleyebilen; düşüncelerini yazılı, sözlü ve resim ile açıklayabilen; üretimle ilgili pratik hesaplamaları yapabilen kişiyi;
- g) (Değişik: 4702 – 29.6.2001 / 6)“Usta Öğretici”, ustalık yeterliğini kazanmış; aday çırak, çırak, kalfa ile mesleki ve teknik eğitim okul ve kurumları öğrencilerinin iş yerindeki eğitiminden sorumlu, mesleki eğitim tekniklerini bilen ve uygulayan kişiyi;
- h) (Değişik: 4702 – 29.6.2001 / 6)“İşletmelerde Mesleki Eğitim”, mesleki ve teknik eğitim okul ve kurumları öğrencilerinin beceri eğitimlerini işletmelerde, teorik eğitimlerini ise mesleki ve teknik eğitim okul ve kurumlarında veya işletme ve kurumlarca tesis edilen eğitim birimlerinde yaptıkları eğitim uygulamalarını;
- i) (…) (Madde 3 ün 1. fıkrasının (i) bendi, 20.6.2001 tarih ve 4684 sayılı kanunun maddesi hükmü gereğince, 1.1.2002 tarihinden geçerli olmak üzere yürürlükten kaldırılmıştır.)
İfade eder.
- j) (Ek: 4702 – 29.6.2001 / 6)“Mesleki ve Teknik Eğitim Okul ve Kurumları”, mesleki ve teknik eğitim alanında, diplomaya götüren orta öğretim kurumları (Ek ibare: 6111 – 13.2.2011 / m.61)“ve mesleki ve teknik eğitim yapan yükseköğretim kurumları” ile belge ve sertifika programlarının uygulandığı her tür ve derecedeki örgün ve yaygın eğitim-öğretim kurumlarını;
- k) (Ek: 4702 – 29.6.2001 / 6)“Personel”, kamu ve özel kurum, kuruluş ve iş yerlerinde maaş ya da ücret karşılığında çalışan kadrolu veya sözleşmeli elemanlar ile personelleri;
- l) (Ek: 4702 – 29.6.2001 / 6)“İşletme”, mal ve hizmet üreten kamu ve özel kurum, kuruluş ve iş yerlerini;
- m) (Ek: 4702 – 29.6.2001 / 6)“Eğitici Personel”, mesleki yeterliğe sahip, öğrencilerin iş yerindeki eğitiminden sorumlu, iş pedagojisi eğitimi almış, mesleki eğitim yöntem ve tekniklerini bilen ve uygulayan veya mesleki ve teknik eğitim okul ve kurumlarında atölye, laboratuvar, meslek dersleri öğretmenliği yapabilme yetkisine sahip kişiyi;
- n) (Ek: 4702 – 29.6.2001 / 6)“Meslek Alanı”, ortak özelliklere sahip birden fazla meslek dalını içeren; bilgi, beceri, tutum, davranış ve istihdam olanağı sağlayan alanı;
- o) (Ek: 4702 – 29.6.2001 / 6)“Meslek Dalı”, bir meslek alanı içinde yer alan ve belirli konularda uzmanlaşmaya yönelik bilgi, beceri, tutum, davranış gerektiren ve istihdam olanağı sağlayan iş kollarından her birini;
- p) (Ek: 6764 – 2.12.2016 / 38)“Eğitim Birimi”, bu Kanun kapsamında öğrencilerin teorik ve beceri eğitimi, staj veya tamamlayıcı eğitim ile işletme personelinin eğitimi amacıyla işletmeler tarafından oluşturulan, gerekli araç, gereç ve donanıma sahip eğitim ortamını;
- r) (Değişik : 7033 – 18.6.2017 / 31)“Staj”, Yükseköğretim Kurulunca, yükseköğretim kurumlarında verilmekte olan her düzeydeki alana özgü olarak belirlenen teorik ve uygulamalı dersler dışında, öğrencilerin öğretim programlarıyla kazandırılması öngörülen mesleki bilgi, beceri, tutum ve davranışlarını geliştirmeleri, sektörü tanımaları, iş hayatına uyumları, gerçek üretim ve hizmet ortamında yetişmeleri amacıyla işletmede yaptıkları mesleki çalışmayı;
- s) (Ek: 6764 – 2.12.2016 / 38)“Tamamlayıcı Eğitim”, açık öğretim yoluyla eğitimi yapılamayan alan veya dallarda, mesleki ve teknik orta öğretim programlarını tamanılayanıadan okuldan ayrılanlar ile yurtdışında öğrenim görenlerin denklik işlemleri sonucunda tespit edilen eksik meslek alan veya dal derslerini işletmelerde mesleki eğitim esaslarına göre tamamlamalarına imkân sağlayan eğitimi;
İKİNCİ KISIM
Kurullar
BİRİNCİ BÖLÜM
Mesleki Eğitim Kurulu
MADDE 4 – (…) (Madde 4, 9.7.2018 tarih ve 30473 Sayılı R.G.’de yayımlanan 2.7.2018 tarih ve 703 sayılı KHK’nın 193/a maddesi hükmü gereğince yürürlükten kaldırılmıştır.)
GÖREVLERİ :
MADDE 5 – Mesleki Eğitim Kurulunun görevleri şunlardır:
- a) Gerek bu Kanun ve gerekse bu Kanu’na göre çıkarılacak olan yönetmelik hükümlerinin uygulanmasını takip etmek ve değerlendirmesini sağlamak.
- b) Muhtelif sektör ve bransda çıraklık eğitimi ile meslek eğitimi konusunda eğitim ihtiyaçlarını tespit etmek ve Bakanlığa bildirmek.
- c) Mesleki Eğitim programlarının esasları ve süreleri hakkında Bakanlığa görüş bildirmek.
- d) Çıraklık ve işletmelerdeki meslekî eğitim sınav komisyonlarının kurulması ve çalışması ile sınavların yapılış usullerine ilişkin yönetmelik taslaklarının hazırlamak ve Bakanlığa sunmak.
- e) Aday çırak, çırak ve işletmelerde meslekî eğitim gören öğrenciler için sözleşme modellerini hazırlamak ve Bakanlığa sunmak.
- f) Lüzumu halinde çıraklık ve meslekî eğitim ile ilgili konuların incelenmesi için ihtisas komisyonları kurmak.
- g) Mesleki Eğitimle ilgili Bakanlıkça gönderilecek konuları incelemek ve görüş bildirmek.
- h) Bu Kanun’a göre yapılacak çıraklık ve işletmelerdeki meslekî eğitimde; uygulama alanına alınacak veya çıkarılacak yer ve meslekleri belirlemek ve Bakanlığa görüş bildirmek.
- i) İl Mesleki Eğitim Kurullarının yıllık çalışma raporlarını değerlendirmek.
- j) Teknolojik gelişmelerin ve iş hayatındaki değişmelerin meslek eğitimine etkilerini izlemek ve Bakanlığa bildirmek.
İKİNCİ BÖLÜM
İl Mesleki Eğitim Kurulu
KURUL :
MADDE 6.- (Değişik: 4702 – 29.6.2001 / m.8) Bu Kanun kapsamında mesleki ve teknik eğitim okul ve kurumları ile işletmelerde yapılacak mesleki eğitimin planlanması, geliştirilmesi, değerlendirilmesi konularında karar almak ve valiliğe görüş ve tavsiyelerde bulunmak üzere illerde il mesleki eğitim kurulu kurulur.
İl mesleki eğitim kurulu, il milli eğitim müdürünün başkanlığında;
- a) Belediye başkanı veya temsilcisi (Büyük şehirlerde vali tarafından belirlenecek belediye başkanı veya temsilcisi),
- b) İl sağlık müdürü veya temsilcisi,
- c) İl sanayi ve ticaret müdürü,
- d) Esnaf ve sanatkarlar odaları birliği başkanı veya temsilcisi ile mesleki eğitimin yapıldığı mesleklerle ilgili oda yöneticileri arasından Esnaf ve Sanatkarlar Odaları Birliği Başkanlığınca seçilecek üç üye,
- e) İl ticaret odası başkanı veya temsilcisi,
- f) İl sanayi odası başkanı veya temsilcisi,
- g) Sanayi ve ticaret odalarının ayrı ayrı kurulmadığı yerlerde, il sanayi ve ticaret odası başkanı veya temsilcisi,
- h) İlin, mesleki eğitimden sorumlu milli eğitim müdür yardımcısı,
- i) Kurulun sekretarya görevini yürüten okul müdürü,
- j) İlde faaliyet gösteren mesleki ve teknik eğitim okullarından ve kurumlarından birer yönetici,
- k) En fazla personeli temsil eden konfederasyonun o il için göstereceği personel sendikaları temsilcisi,
- l) Defterdar veya temsilcisi,
- m) Türkiye İş Kurumu il müdürü veya temsilcisi,
- n) Sosyal Sigortalar Kurumu Başkanlığı sigorta müdürü veya temsilcisi,
- o) En fazla işvereni temsil eden konfederasyonun, o il için göstereceği işveren sendikaları temsilcisinden,
Oluşur.
İl mesleki eğitim kurulu toplantılarına, gerekirse başkanın isteği üzerine ilgili kurum temsilcileri de davet edilir.
İl mesleki eğitim kurulu toplantı ve çalışma esasları yönetmelikle belirlenir.
İl mesleki eğitim kurulunun kararları valinin onayı ile uygulanır. Vali, gerekli gördüğü hallerde il mesleki eğitim kuruluna başkanlık eder.
GÖREVLERİ :
MADDE 7 – İl Mesleki Eğitim Kurulu’nun görevleri şunlardır:
- a) Muhtelif sektör ve branşdaki çıraklık ve meslekî eğitim ihtiyacını il seviyesinde tespit etmek ve Bakanlığa sunmak.
- b) Bakanlıkça gönderilen çıraklık ve meslekî eğitim çerçeve programlarının il ihtiyaçlarına göre düzenlenmesi için Bakanlığa görüş bildirmek.
- c) Mesleki Eğitim uygulamalarında ortaya çıkan uyuşmazlıkların çözümüne yardımcı olmak.
- d) Bu Kanun hükümlerinin il seviyesinde eksiksiz yerine getirilmesi için gerekli tedbirleri almak.
- e) Mesleki Eğitim konularında valilikçe gönderilecek konuları incelemek ve sonuçlandırmak
- f) İldeki çıraklık ve meslekî eğitim uygulamalarını takip etmek ve değerlendirmek. Bu konu ile ilgili yıllık çalışma raporunu hazırlamak ve Bakanlığa sunmak.
KAPSAMA ALMA :
MADDE 8 – İlin Bakanlıkça Kanun kapsamına alınma kararının yayımı tarihinden itibaren üç ay içinde “İl Mesleki Eğitim Kurulu” kurulur
ÜÇÜNCÜ KISIM
Çıraklık, Kalfalık ve İşletmelerde Meslekî Eğitim
BİRİNCİ BÖLÜM
Çıraklık ve Kalfalık Eğitimi
ADAY ÇIRAK :
MADDE 9 – İlköğretim okulunu bitirmiş olanlar, bir mesleğe hazırlık amacı ile çıraklık dönemine kadar işyerlerinde aday çırak olarak eğitilebilirler. (*)
_____
(*) 16 Ağustos 1997 tarih ve 4306 sayılı Kanunun 6. maddesi hükmü gereğince, 9 uncu maddedeki “eğitilirler” ibaresi “eğitilebilirler” olarak değiştirilmiş ve metne işlenmiştir.
_____
ÇIRAKLIK ŞARTLARI :
MADDE 10 – Çırak olabilmek için aşağıdaki şartlar aranır.
- a) (…) (Madde 10’un 1. fıkrasının a bendi, 9.12.2016 tarih ve 29913 sayılı R.G.’de yayımlanan, 2.12.2016 tarih ve 6764 sayılı Kanunun maddesi hükmü gereğince yürürlükten kaldırılmıştır.)
b) (Değişik: 6764 – 2.12.2016 / m.39) En az ortaokul veya imam-hatip ortaokulu mezunu olmak.
- c) Bünyesi ve sağlık durumu gireceği mesleğin gerektirdiği işleri yapmaya uygun olmak.
Ağır, tehlikeli veya özellik arz eden mesleklere alınacak çırakların öğrenim ve yaş durumu ile ilgili kuruluşların görüşü alınarak Bakanlıkça belirlenir.
(Ek fıkra: 4702 – 29.6.2001 / m.9) Ancak, ondokuz yaşından gün almış olanlardan daha önce çıraklık eğitiminden geçmemiş olanlar, yaşlarına ve eğitim seviyelerine uygun olarak düzenlenecek mesleki eğitim programlarına göre çıraklık eğitimine alınabilir.
ADAY ÇIRAK VE ÇIRAKLIK STATÜLERİ :
MADDE 11 – Aday çırak ve çırak; öğrenci statüsünde olup, öğrencilik haklarından yararlanır. Bunlar işyerinde çalışan personel sayısına dahil edilmezler.
EĞİTİM VE ÇALIŞMA :
MADDE 12 – (Değişik 1. fıkra: 4702 – 29.6.2001 / m.10) Aday çırak veya çıraklar, mesleğin özelliklerine göre haftada sekiz saatten az olmamak üzere genel ve mesleki eğitim görürler. Bu eğitime katılmaları için aday çırak ve çırak öğrencilere ücretli izin verilir. Mevsime göre özellik arz eden mesleklerde teorik ve pratik eğitim belirli aylarda bloklaştırılmış olarak yapılabilir.
(Değişik 2. fıkra: 4702 – 29.6.2001 / m.10) Aday çırak ve çıraklar, pratik eğitimlerini iş yerlerinde, iş yerindeki eksik kalan pratik eğitimleri ile teorik eğitimlerini mesleki ve teknik eğitim okul ve kurumlarında veya Bakanlıkça uygun görülen iş yerlerinin eğitim birimlerinde yapar. Teorik ve pratik eğitim birbirlerini tamamlayacak şekilde planlanır ve yürütülür.
Aday çırak ve çıraklar pratik eğitimlerini işyerlerinde veya Mesleki Eğitim Merkezlerinde; teorik eğitimlerini ise eğitim kurumlarında veya Bakanlıkça uygun görülen eğitime elverişli işyerlerindeki eğitim ünitelerinde yaparlar. Bu iki eğitim birbirlerini tamamlayacak şekilde planlanır ve yürütülür.
Pratik eğitim, hazırlanmış eğitim programlarına göre, işyerinin ve mesleğin özelliklerine uygun olarak usta öğreticinin gözetiminde yapılır.
Pratik eğitimde 1475 sayılı İş Kanunu‘nun 69’uncu maddesi hükmü gözönünde bulundurulur.
Çıraklık eğitiminin esas ve usulleri yönetmelikle düzenlenir.
SÖZLEŞMENİN YAPILMASI :
MADDE 13 – (Değişik 1. fıkra: 4702 – 29.6.2001 / m.11) Bu Kanun kapsamında bulunan il ve mesleklerde faaliyet gösteren iş yerleri, Bakanlıkça tespit edilecek illerde ve meslek dallarında ondokuz yaşından gün almamış kişileri çıraklık sözleşmesi yapmadan çalıştıramazlar. Mesleki ve teknik eğitim okul ve kurumlarının örgün eğitim programlarından mezun olanlar ve kalfalık belgesi sahipleri bu hükmün dışında tutulur.
İşyeri sahibi, aday çırağı ve çırağı çalıştırmaya başlamadan önce bunların velisi veya vasisi veya reşit ise kendisi ile yazılı çıraklık sözleşmesi yapmak zorundadır.
Çıraklık sözleşmesi; çırağın sözleşme süresi içinde reşit olması halinde, çırağın rızasıyla, işyeri sahibinin değişmesi halinde yeni işyeri sahibi aynı mesleği sürdürüyorsa ve rızasıyla devam eder, aynı mesleği sürdürmüyorsa sözleşme feshedilir. Fesih halinde çırağın önceki çalışmaları geçerli olup; yeni yapacağı çıraklık sözleşmesi ile çıraklık statüsünü devam ettirerek çıraklık süresini ve eğitimini tamamlar.
(Değişik 4. fıkra: 4702 – 29.6.2001 / m.11) Bu Kanunun uygulandığı yer ve meslek dallarında 818 sayılı Borçlar Kanununun çıraklık sözleşmesine dair hükümleri ile onsekiz yaşını doldurduktan sonra sözleşmesi devam eden çıraklar hakkında 1475 sayılı İş Kanununun, İşçi Sağlığı ve Güvenliği başlıklı beşinci bölümünde yer alan hükümleri dışındaki hükümler uygulanmaz.
ÇIRAKLIĞA BAŞLAMA VE ÇIRAKLIK SÜRESİ :
MADDE 14 – Çıraklığa bir deneme dönemi ile başlanır. Bu dönem mesleğin özelliğine göre bir aydan az, üç aydan fazla olamaz. Bu süre Bakanlıkça tespit edilir. Deneme döneminden sonra taraflar 10 gün içinde ilgili Mesleki Eğitim Merkezi müdürlüğüne başvurmadığı takdirde çıraklık sözleşmesi kesinleşir ve bu dönem çıraklık süresinden sayılır. Deneme döneminde ücret ödenir. Aday çıraklıktan çıraklığa geçenler döneme dönemini yapmış sayılırlar.
(…) (Madde 14’ün 2. fıkrası, 9.12.2016 tarih ve 29913 sayılı R.G.’de yayımlanan, 2.12.2016 tarih ve 6764 sayılı Kanunun 40. maddesi hükmü gereğince yürürlükten kaldırılmıştır.)
(Ek: 4702 – 29.6.2001 / m.12) Lise ve daha üst düzeyde genel eğitimden sonra çıraklık eğitimine başlayanlar için eğitim süresi, mesleklerindeki çıraklık eğitimi süresinin yarısına kadar kısaltılabilir. Bu sürenin ne kadar kısaltılabileceği, ilgili meslek kuruluşunun teklifi ve Mesleki Eğitim Kurulunun uygun görüşü alınarak Bakanlıkça belirlenir.
(Ek: 4702 – 29.6.2001 / m.12) Ayrıca, mesleki ve teknik eğitim okul ve kurumlarında uygulanan örgün eğitim programlarının herhangi bir kademesinden ayrılanlar ile yaygın eğitim programlarını tamamlayarak belge veya sertifika alanlardan, kendi alanlarında çıraklık eğitimine başlayanlar için çıraklık eğitim süresi daha önce aldığı mesleki eğitim programının içeriği ile devam edeceği çıraklık eğitimi programının içeriği değerlendirilerek Bakanlıkça belirlenir.
USTA ÖĞRETİCİ BULUNDURMA ŞARTI :
MADDE 15 – Aday çırak ve çırak almak için işyerinde usta öğretici bulunması şarttır.
KALFALIK İMTİHANI :
MADDE 16 – Kalfa adayının mesleği ile ilgili bilgi, beceri ve iş alışkanlıklarına iş hayatınca kabul edilebilir seviyede sahip olup olmadığı kalfalık sınavı ile tespit edilir.
Çıraklar kabul edilebilir mazeretleri dışında çıraklık eğitimi süresi sonunda açılacak ilk kalfalık sınavına girmek zorundadırlar.
Sınav komisyonunun teşkili ile sınavın esasları ve usulleri yönetmelikle düzenlenir.
Çıraklık sözleşmesi ilk kalfalık sınavını izleyen ikinci kalfalık sınavının tamamlanması ile sona erer. Sözleşmenin sona ermesini takip eden aybaşından itibaren Bakanlıkça çıraklar için ödenen her türlü sigorta primlerinin ödenmesine son verilir.
KALFA ÜNVANINI KULLANMA VE İŞYERİ DEĞİŞTİRME :
MADDE 17 – Bu Kanun’a göre kalfalık hakkını elde edenlere kalfalık belgesi verilir. Kalfalık belgesi bulunmayanlar kalfa unvanı ile çalışamaz ve çalıştırılamazlar. Bu belgeye sahip olanlar, kalfalık unvanı kullanılmayan işyerlerinde dengi işlerde çalıştırılırlar.
507 sayılı Esnaf ve Küçük Sanatkârlar Kanun‘u kapsamındaki işyerlerinde çalışarak kalfa olanlar en az bir yıl o işyerinde çalışırlar.
Bu sürenin sonunda işyerini değiştirmek isteyen kalfaya üç ay önce başvurmak kaydıyla, o işyeri çıkma izni verir.
Çıkma izni olmadan başka işyerleri kalfayı işe alamazlar.
Kalfaların işten ayrılmalarını gerektiren hususlar yönetmelikle belirlenir.
İKİNCİ BÖLÜM
İşletmelerde Meslek Eğitimi
MADDE 18.- (Değişik: 4702 – 29.6.2001 / m.13) (Değişik birinci fıkra: 6764 – 2.12.2016 / m.41) On ve daha fazla personel çalıştıran işletmeler, çalıştırdıkları personel sayısının yüzde beşinden az olmamak üzere mesleki ve teknik eğitim okul ve kurumu öğrencilerine beceri eğitimi, mesleki ve teknik ortaöğretim okul ve kurumu öğrencilerine staj ve tamamlayıcı eğitim yaptırır. Öğrenci sayısının tespitinde kesirler tam sayıya tamamlanır. Bu işletmeler mesleki ve teknik eğitim yapan yükseköğretim kurumu öğrencilerine staj yaptırabilir.
Deprem, sel ve yangın gibi tabii afetler sonucu yörede faal durumda kalan işletmelerin eğitim olanakları dikkate alınarak, bu işletmeler için yukarıda belirtilen oranlar, il mesleki eğitim kurulunun teklifi ve Bakanlığın onayı ile değiştirilebilir.
(Değişik üçüncü fıkra: 6764 – 2.12.2016 / m.41) Mesleki eğitim kapsamına alınıp alınmadığına bakılmaksızın ondan az personel çalıştıran işletmeler de mesleki ve teknik eğitim okul ve kurumlan öğrencilerine bu Kanunun ilgili hükümlerine göre beceri eğitimi, staj ve tamamlayıcı eğitim yaptırabilirler.
Vardiya usulü veya mevsimlik olarak faaliyet gösteren işletmelerde eğitim görecek öğrenci sayısının tespitinde gündüz vardiyasında veya faaliyet gösterdiği mevsimde çalışan personel sayısı esas alınır.
(Değişik beşinci fıkra: 6764 – 2.12.2016 / m.41) Bu Kanun kapsamında on ve daha fazla personel çalıştıran işletmeler, çalışma ve iş kurumu il müdürlüklerince her yıl şubat ayı içerisinde il millî eğitim müdürlüklerine ve o ildeki yükseköğretim kurumlarına bildirilir. Beceri eğitimi, staj ve tamamlayıcı eğitim yaptıracak Türk Silahlı Kuvvetlerine bağlı işletmeler, Bakanlık ve Millî Savunma Bakanlığınca birlikte belirlenir.
İşletmelerdeki personel sayısının tespitinde her yılın ocak ayı, yaz mevsiminde faaliyet gösteren işletmelerde temmuz ayı esas alınır. Beceri eğitimi uygulamasına da öğretim yılı başında başlanır.
İşletmelerde mesleki eğitim uygulaması kapsamına alınacak iller ve meslekler, Mesleki Eğitim Kurulunun görüşü doğrultusunda Bakanlıkça tespit edilir.
(Değişik sekizinci fıkra: 6764 – 2.12.2016 / m.41) Bu madde kapsamında on ve daha fazla öğrenciye beceri eğitimi, staj ve tamamlayıcı eğitim yaptıracak işletmeler bu amaçla bir eğitim birimi kurar. Bu birimde, yapılan eğilim için alanında ustalık yeterliğine sahip ve iş pedagojisi eğitimi almış usta öğretici veya eğitici personel görevlendirilir.
(Ek: 6111 – 13.2.2011 / m.62) Bu maddede belirtilen on personel sayısını beş personele kadar indirmeye Cumhurbaşkanı yetkilidir.
_____
(*) Madde 18’in birinci fıkrasında yer alan “yüzde onundan fazla” ibaresi, 11.4.2012 tarih ve 28261 sayılı R.G.’de yayımlanan 30.3.2012 tarih ve 6287 sayılı Kanun’un 12. maddesi hükmü gereğince madde metninden çıkarılmıştır.
_____
EĞİTİM PROGRAMLARI :
MADDE 19 – İşletmelerde uygulanacak ağır ve tehlikeli işlerde yapılacak eğitim dahil meslek eğitimi programları Çelik ve Meslekî Eğitim Kurulu’nun görüşü alınarak Bakanlıkça tespit edilir.
TEORİK EĞİTİM :
MADDE 20.- (Değişik: 4702 – 29.6.2001 / m.14) İşletmelerde beceri eğitimi gören öğrencilerin teorik eğitimi, mesleki ve teknik eğitim okul ve kurumlarında veya işletmelerin eğitim birimlerinde yapılır. Çalışma saatleri içinde yapılacak teorik eğitim haftada oniki saatten az olamaz. Bu eğitim yoğunlaştırılmak suretiyle de yapılabilir. Teorik eğitim günlerinde öğrenciler ücretli izinli sayılır.
(Değişik ikinci fıkra: 6764 – 2.12.2016 / m.42) Mesleki ve teknik eğitim okul ve kurumlarında ve işletmelerde yapılan mesleki eğitim, staj ve tamamlayıcı eğitime ilişkin usul ve esaslar ile sınavların yapılış şekilleri, Bakanlık ve Yükseköğretim Kurulunca çıkarılan yönetmeliklerle düzenleni
İŞYERİ ŞARTLARINA UYMA :
MADDE 21- (Değişik: 6764 – 2.12.2016 / m.43) İşletmelerde mesleki eğitim, staj ve tamamlayıcı eğitim gören öğrenciler, işyerlerinin şartlarına ve çalışma düzenine uymak zorundadırlar.
EĞİTİMİN DEVAMI :
MADDE 22 – (Değişik 1. fıkra: 4702 – 29.6.2001 / m.15) İşletmelerde grev ve lokavt uygulaması, deprem, yangın ve sel gibi afetler olması halinde mesleki ve teknik eğitim okul ve kurumu öğrencileri eğitimlerini kendi mesleki ve teknik eğitim okul ve kurumlarında sürdürür.
İşletmeler beceri eğitimi başladıktan sonra personel sayısında azalma olması halinde de, eğitimine alınan öğrenciler okuldan mezun oluncaya kadar eğitime devam ettirirler.
BECERİ EĞİTİMİ YAPTIRABİLECEK DİĞER İŞLETMELER :
MADDE 23 – (…) (Madde 23, 9.12.2016 tarih ve 29913 sayılı R.G.’de yayımlanan, 2.12.2016 tarih ve 6764 sayılı Kanunun 44. maddesi hükmü gereğince yürürlükten kaldırılmıştır.)
MESLEKİ EĞİTİME KATILMA PAYI :
MADDE 24 – (Değişik ibare: 6111 – 13.2.2011 / m.62) “on” ve daha fazla personel çalıştıran ve Bakanlıkça işletmelerde meslekî eğitim kapsamına alınan, ancak, beceri eğitimi yaptırmayan işletmeler, beceri eğitimi yaptırması gereken her öğrenci için eğitim süresince (Değişik ibare: 6111 – 13.2.2011 / m.63) “her ay 18 yaşını bitirenlere ödenen asgari ücretin net tutarının 1/3’ü nispetinde, yirmi ve daha fazla personel çalıştırılması halinde 2/3’ü nispetinde” nisbetinde (Değişik ibare: 4684 – 20.6.2001 / m.10 – Yürürlük m.25 b) “saymanlık” hesabına para yatırmakla yükümlüdürler.
Meslekî eğitim şartlarına sahip olan işletmelere, Bakanlıkça öğrenci gönderilmemesi halinde bu işletmeler, (…) (*) katılma payı ödemezler.
Bu sayının tespitinde görev ve çalışma statüsüne bakılmaksızın işyerinde 1475 sayılı İş Kanunu‘na tabi olarak çalıştırılan personel sayısı dikkate alınır.
_____
(*) Madde 24 ün 2. fıkrasında yer alan “fona” ibaresi, 20.6.2001 tarih ve 4684 sayılı kanunun 10. maddesi hükmü gereğince, 1.1.2002 tarihinden geçerli olmak üzere yürürlükten kaldırılmıştır.
_____
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Ücret, Sosyal Güvenlik ve İzin
ÜCRET VE SOSYAL GÜVENLİK :
MADDE 25 – (Değişik birinci fıkra: 6764 – 2.12.2016 / m.45) Aday çırak ve çıraklar ile işletmelerde mesleki eğitim gören, staj veya tamamlayıcı eğitime devam eden öğrencilere işletmeler tarafından ödenecek ücret ve bu ücretlerdeki artışlar, düzenlenecek sözleşme ile tespit edilir. Ancak, işletmelerde mesleki eğitim gören öğrenciler ile mesleki ve teknik ortaöğretim okul ve kurumlarında staj veya tamamlayıcı eğitim gören öğrencilere asgari ücretin net tutarının; yirmi ve üzerinde personel çalıştıran işyerlerinde yüzde otuzundan, yirmiden az personel çalıştıran işyerlerinde yüzde onbeşinden, aday çırak ve çırağa yaşına uygun asgari ücretin yüzde otuzundan aşağı ücret ödenemez. Bu amaçla kamu kurum ve kuruluşları gerekli tedbirleri alır. Staj yapacak işletme bulunamaması nedeniyle stajını okulda yapan ortaöğretim (Ek ibare: 7033 – 18.6.2017 / m.32) “öğrencileri ile yükseköğretim kurumları ve birimlerinde yapan yükseköğretim” öğrencilerinin yaptıkları stajlar bu fıkra hükmü kapsamı dışındadır.
Aday çırak, çırak ve öğrencinin eğitimi sırasında işyerinin kusuru halinde meydana gelecek iş kazaları ve meslek hastalıklarından işveren sorumludur.
Aday çırak, çırak ve öğrencilere ödenecek ücretler her türlü vergiden müstesnadır.
(Değişik dördüncü fıkra: 6764 – 2.12.2016 / m.45) Aday çırak, çıraklar, işletmelerde mesleki eğitim gören öğrenciler ile mesleki ve teknik ortaöğretim okul ve kurumlarında okumakta iken staja, tamamlayıcı eğitime veya alan eğitimine tabi tutulan öğrencilerin sigorta primleri asgari ücretin yüzde ellisi üzerinden, Bakanlık ile mesleki ve teknik eğitim yapan yükseköğretim kurumlarının bağlı olduğu üniversitelerin bütçesine konulan ödenekten karşılanır.
Aday çırak, çırak ve işletmelerde meslekî eğitim gören (Ek ibare: 6764 – 2.12.2016 / m.45) “, staj veya tamamlayıcı eğitime devam eden öğrenciler ile mesleki ve teknik eğitim okul ve kurumlarında alan eğitimine başlayan” öğrenciler hakkında 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu‘nun 23,24,35 ve 42 nci maddeleri hükümleri uygulanmaz. Ayrıca bunlara aynı Kanun’a göre işgöremezlik ödenekleri bağlanacak sürekli işgöremezlik gelirine esas olacak günlük kazançların tespitinde sigorta primine esas tutulan ücret dikkate alınır.
İZİN :
MADDE 26 – Aday çırak, çırak ve işletmelerde meslekî eğitim gören öğrencilere işletmelerce her yıl tatil aylarında bir ay ücretli izin verilir. Ayrıca mazeretleri kabul edilenlere okul müdürlüğünün görüşü alınarak bir aya kadar ücretsiz izin de verilebilir.
DÖRDÜNCÜ KISIM
Ustalık
USTALIK EĞİTİMİ :
MADDE 27 – Kalfalık yeterliğini kazanmış olanların meslekî yönden gelişmelerini ve bağımsız işyeri açabilmelerini temin için gerekli yeterlikleri kazandırmak gayesiyle Bakanlık’ça ustalık eğitimi kursları düzenlenir.
Bu kursların kapsam ve süreleri Mesleki Eğitim Kurulu’nun görüşü alınarak Bakanlıkça tespit edilir.
Kurslar çalışma saatleri dışında açılır.
USTALIK İMTİHANI :
MADDE 28 – a) Ustalık sınavı, adayın, kendi mesleğinde usta olarak çalışabilmesi için gerekli bilgi, beceri ve iş alışkanlıklarını mal ve hizmet üretiminde iş hayatınca kabul edilebilir standartlara göre bağımsız olarak uygulanıp uygulayamadığını ölçmek amacı ile düzenlenir.
Sınavın esas ve usulleri yönetmelikle düzenlenir.
- b) (Değişik: 4702 – 29.6.2001 / 16)Kalfaların, ustalık sınavlarına girebilmesi için mesleklerin özelliğine göre Bakanlıkça belirlenecek süre kadar çalışmış ve ustalık eğitimi kurslarını başarı ile tamamlamış olmaları gerekir.
- c) Kalfalık yeterliğini kazanmış olup mesleklerinde en az beş yıl çalışmış olanlar ustalık sınavlarına doğrudan katılabilirler.
Bu sınavları başarı ile tamamlayanlara ustalık belgesi verilir. Ustalık belgesi bulunmayanlar usta ünvanı ile çalışamaz ve çalıştırılamazlar.
MESLEK LİSESİ MEZUNLARI İÇİN USTALIK :
MADDE 29.- (Değişik: 4702 – 29.6.2001 / m.17) En az üç yıl süreli mesleki ve teknik orta öğretim kurumlarından veya mesleki ve teknik eğitim okul ve kurumlarından mezun olanlar, Bakanlıkça düzenlenen ustalık eğitimi kurslarına katılabilecekleri gibi doğrudan da ustalık sınavlarına girebilir.
Bu kursların kapsam ve süreleri ile sınavların esas ve usulleri Bakanlıkça çıkarılacak yönetmelikle düzenlenir.
Ustalık unvanının kullanılmadığı mesleklerde çalışanlara, ustalık belgesinin hak, yetki ve sorumluluklarını taşıyan belge aynı esaslara göre verilir.
Mesleki ve teknik orta öğretim kurumu veya mesleki ve teknik eğitim merkezi mezunlarından, alanlarında Bakanlığa bağlı iki yıllık bir yaygın eğitim kurumundan belge alanlara doğrudan ustalık belgesi verilir.
İŞYERİ AÇMA :
MADDE 30.- (Değişik: 4702 – 29.6.2001 / m.18) Ustalık belgesine sahip olanlar veya bunları işyerlerinde çalıştıranlar bağımsız işyeri açabilir.
Bu Kanun kapsamına alınan il ve mesleklerde; belediyeler ve işyeri açma izni vermeye yetkili diğer kurum ve kuruluşlar işyeri (Değişik ibare: 6585 – 14.1.2015 / m.19) “açılışında, esnaf ve sanatkârlar ile tacirlerin kendilerinden veya işyerinde her bir meslek dalında çalıştırdıkları en az birer çalışanından ustalık belgesi ya da en az ön lisans diploması istemek zorundadır.”
Bu işyerlerinde alanında mesleki eğitim almış olanlar istihdam edilir. İstihdam edilenlerin almaları gereken eğitimin seviyesi, türü ile halen çalışanların durumu Bakanlıkça çıkarılacak yönetmelikle belirlenir.
İşyeri sahipleri veya o işyerinde çalışan ustalık belgesi sahipleri, ustalık belgelerini işyerlerine asar.
Ustalık belgesi sahibi olanlar bu haklarını onsekiz yaşını tamamlayana kadar kullanamaz.
Teknik lise mezunları veya mesleki ve teknik eğitim okul ve kurumlarının dört yıllık eğitim programlarından mezun olanlara, ustalık belgesinin yetki ve sorumluluklarını taşıyan, mesleklerinde bağımsız İşyeri Açma Belgesi verilir.
USTA ÖĞRETİCİLİK :
MADDE 31 – Ustalık yeterliliğini kazanmış olanlar Bakanlıkça açılacak iş pedagorisi kurslarını başarıyla tamamladıkları takdirde kendilerine usta öğreticilik belgesi verilir.
BEŞİNCİ KISIM
Çıraklık, Mesleki ve Teknik Eğitimi Geliştirme ve Yaygınlaştırma Faaliyetlerinin Desteklenmesi (*)
_____
(*) Beşinci Kısım’ın başlığı, 20.6.2001 tarih ve 4684 sayılı kanunun 10. maddesi hükmü gereğince, 1.1.2002 tarihinden geçerli olmak üzere değiştirilmiş ve metne işlenmiştir.
_____
KURULUŞ :
MADDE 32- (Değişik: 4684 – 20.6.2001 / m.10 – Yürürlük m.25 b) a) Çıraklık, mesleki ve teknik eğitimi geliştirme ve yaygınlaştırma hizmet ve faaliyetlerinde kullanılmak üzere;
1) Bakanlık bünyesinde bulunan döner sermaye işletmelerinin karları,
2) Bakanlığa bağlı kurumlarda eğitim öğretimde üretilen malların satışından elde edilen gelirler,
3) Bağış, yardım ve diğer her türlü gelirler,
Milli Eğitim Bakanlığı Merkez Saymanlık Müdürlüğü hesabına yatırılır. Yatırılan bu tutarlar Maliye Bakanlığınca bir yandan genel bütçeye özel gelir, diğer yandan Bakanlık bütçesinde açılacak tertiplere özel ödenek kaydedilir. Bu suretle ödenek kaydedilen miktarlardan yılı içerisinde harcanmayan tutarları ertesi yıl bütçesine devren özel gelir ve ödenek kaydetmeye Maliye Bakanı yetkilidir.
- b) Çıraklık, mesleki ve teknik eğitimi geliştirme ve yaygınlaştırma hizmet ve faaliyetlerinde kullanılmak üzere Bakanlık bütçesine özel ödenek kaydedilen bu tutarlar aşağıdaki hizmetlerin yerine getirilmesinde kullanılır:
1) Çıraklık, örgün ve yaygın mesleki ve teknik öğretim kurumlarında görevli yönetici, öğretmen, uzman, kadrolu ve kadrosuz usta öğreticilerin nitelik ve niceliklerinin yükseltilmesi için yurt içinde eğitilmelerinde,
2) Mesleki ve teknik eğitim metotlarının ve araçlarının araştırılması, geliştirilmesi ve yaygınlaştırılmasında,
3) Çıraklık, örgün ve yaygın mesleki ve teknik öğretim kurumlarının atölye ve laboratuvarları için makine, araç, takım ve teçhizat alınması, gerektiğinde kiralanması, bunların bakım ve tamirinde,
4) Çıraklık, örgün ve yaygın mesleki ve teknik eğitim kurumlarında görevli kadrolu ve kadrosuz atölye ve meslek dersi öğretim elemanlarına asli görevleri dışında, okulda ve işyerlerinde yapılan eğitimle ilgili normal maaş ve ücretlerine ilave ek ücret ödenmesinde,
5) Çıraklık, örgün ve yaygın mesleki teknik eğitimle ilgili her türlü yayınların hazırlatılması, tercümesi, çoğaltılması, satın alınması ve dağıtılmasında,
6) Çeşitli mesleklerde çalışmakta olanlara hizmet içinde ve mesleklerinde gelişmeleri için gerekli bilgi ve becerilerin kazandırılması için Bakanlığa bağlı eğitim kurumlarında kurslar, seminerler ve eğitim programları düzenlenmesinde,
7) İş öncesi eğitimi, yaygın ve çıraklık eğitiminde,
8) İl Mesleki Eğitim Kurulu toplantılarına katılan başkan, üye, müşavir üye, sınav ve mesleki ihtisas komisyonu üyelerine Maliye Bakanlığının uygun görüşü üzerine tespit edilecek miktarda verilecek yolluk ve huzur hakkı ödemelerinde.
ÇIRAKLIK, MESLEKİ VE TEKNİK EĞİTİMİ TEŞVİK :
MADDE 33 – (…) (Madde 33, 20.6.2001 tarih ve 4684 sayılı kanunun 10. maddesi hükmü gereğince, 1.1.2002 tarihinden geçerli olmak üzere yürürlükten kaldırılmıştır.)
ALTINCI KISIM
Çeşitli Hükümler
SANAYİ SİTELERİNDE ÇIRAKLIK EĞİTİMİ KURUMLARI :
MADDE 34 – Sanayi ve Ticaret Bakanlığı; bakanlıkla koordineli olarak sanayi sitelerinde çıraklık eğitimi kurumlarının yer almasına yardımcı olur.
DENKLİK :
MADDE 35- (Değişik: 6764 – 2.12.2016 / m.46) Kapsamı, şartları ve süresi Bakanlıkça belirlenen telafi eğitimi veya tamamlayıcı eğitime katılan ve bu eğitim sonunda yapılan sınavlarda başarılı olan kalfa, usta ve ortaöğretim kurumu mezunlarına, bitirdikleri meslek alanının diploması verilir.
Önceki öğrenmelere ilişkin mesleki yeterlikler, meslek standartları ve seviyeleri esas alınarak sınavla belirlenir.
Önceki öğrenmelerin tanınması ve denklikle ilgili usul ve esaslar Bakanlıkça çıkarılan yönetmelikle düzenlenir.
EĞİTİM GİDERLERİ :
MADDE 36 – Aday çırak, çırak, kalfa ve işletmelerde meslekî eğitimde kamu ve özel kuruluşlarca yapılan teorik ve pratik eğitim giderleri kendi kurum ve kuruluşlarınca, işyerlerinde yapılan pratik eğitimin giderleri ise işyerlerince karşılanır.
İşyerleri pratik eğitim için eğitim mahalli, sınavlar için sınav ortamı, araç ve gereç hazırlarlar.
MESLEK KURSLARI :
MADDE 37 – Bakanlık, örgün eğitim sisteminden ayrılmış, istihdam için gerekli yeterliklere sahip olmayan kişileri iş hayatında istihdam imkânı olan görevlere hazırlamak amacıyla meslek kursları düzenler. Kurslara katılanlar kursa devam ettikleri sürece bu Kanun’un çırak ve öğrencilere verdiği haklardan yararlanırlar. Bakanlık, kursların düzenlenmesinde ilgili Bakanlık, kurum ve kuruluşlarla işbirliği yapar.
GELİŞTİRME VE UYUM KURSLARI :
MADDE 38 – Yirmi ve daha fazla personel çalıştıran işletmeler çalıştırdığı personelin işindeki verimini yükseltmek, yeni teknolojilere uyumunu ve mesleklerinde gelişmelerini sağlamak amacıyla çalışma saatleri dışında çeşitli kurslar açarlar veya aynı amaca yönelik diğer kurumlarca açılan kurslara katılmalarını sağlarlar.
İşletmeler; kurs programlarının hazırlanmasında, uygulanmasında ve değerlendirilmesinde Bakanlık, İş ve İşçi Bulma Kurumu ile işbirliği yaparlar. Kursların açılması ve işleyişine ilişkin esas ve usuller yönetmelikle düzenlenir.
ÖZEL EĞİTİM KURSLARI :
MADDE 39 – Bakanlık, özel eğitime muhtaç kişilere iş hayatında geçerliliği olan görevlere hazırlayıcı özel meslek kursları düzenler. Kursların düzenlenmesinde ve uygulanmasında bu kişilerin ilgi, ihtiyaç ve yetenekleri dikkate alınır.
Kurslara katılanlar kursa devam ettikleri sürece bu Kanunun çırak ve öğrencilere verdiği haklardan yararlanırlar.
YOLLUK VE HUZUR HAKKI :
MADDE 40 – (…) (Madde 40, 20.6.2001 tarih ve 4684 sayılı kanunun 10. maddesi hükmü gereğince, 1.1.2002 tarihinden geçerli olmak üzere yürürlükten kaldırılmıştır.)
DENETLEME VE CEZA :
MADDE 41 – (Değişik: 5728 – 23.1.2008 / m.458) Bu Kanun hükümlerine göre Bakanlığa bağlı eğitim kurumlarının dışında kamu ve özel kurum ve kuruluşlarında yapılan aday çırak, çırak ve kalfaların eğitimi ile işletmelerde yapılan mesleki eğitim, öğrencilerin bu eğitiminden sorumlu işletmelerin bağlı olduğu oda veya birliklerin temsilcilerinin katılımı ile Bakanlıkça; iş ortamı, sosyal güvenlik, iş güvenliği ve sağlık şartları bakımından ise Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca denetlenir. Denetimle ilgili raporlar valiliğe verilir. Raporlarda belirtilen hususlar valilikçe değerlendirilir ve gereği yapılır.
Denetlemenin esas ve usulleri bu bakanlıklarca müştereken çıkarılacak yönetmelikle düzenlenir.
Bu Kanun’un; 9, 10, 12, 13, 14, 15, 17, 20, 22, 25, 26, 28 ve 30 uncu maddelerindeki yükümlülükleri yerine getirmeyenlere ihtar cezası verilir. İhtarın tebliğinden itibaren on gün içinde yükümlülüklerini yerine getirmeyenlerden;
- a) 9, 10, 25, 26 ve 28 inci maddelerine aykırı davrananlara altıyüz Türk Lirası,
- b) 12, 13, 14, 15, 17, 20, 22 ve 30 uncu maddelerine aykırı davrananlar ile sözleşmeyi tek taraflı ve haksız olarak fesheden işletmelere dörtyüz Türk Lirası,
idari para cezası verilir.
Fiilin tekrarı halinde bu cezalar iki katına çıkarılır.
Fiilin sürmesi halinde ise meslekten geçici men cezası verilir.
Bu maddedeki idari yaptırımlara karar vermeye mahalli mülki amir yetkilidir.
Bu Kanun’un 30 uncu maddesine aykırı olarak açılan işyerleri durumun öğrenilmesinden itibaren İl Mesleki Eğitim Kurulu ile ilgili mercilerin müracaatı üzerine mahalli mülki amirce yedi gün içinde kapatılır.
MESLEKİ VE TEKNİK EĞİTİM ARAŞTIRMA VE GELİŞTİRME MERKEZİ :
MADDE 42 – Çıraklık, Meslekî ve Teknik Eğitim konularında Bakanlıkça ihtiyaç duyulan planlama, araştırma, geliştirme ve üretim hizmetlerini yapmak veya yaptırmak amacıyla doğrudan merkeze bağlı taşra kuruluşu olarak “Meslekî ve Teknik Eğitim Araştırma ve Geliştirme Merkezi” kurulmuştur.
(…) (Madde 42 nin 2. fıkrası, 20.6.2001 tarih ve 4684 sayılı kanunun 10. maddesi hükmü gereğince, 1.1.2002 tarihinden geçerli olmak üzere yürürlükten kaldırılmıştır.)
Merkezin kuruluş, yönetim, işleyiş ve döner sermaye hizmetlerine ilişkin hususlar ile merkezde görevlendirilecek personelin nitelik ve çalışma esas ve usulleri Cumhurbaşkanınca çıkarılan yönetmelikle düzenlenir.
Merkezde sözleşmeli personel çalıştırabilir. Merkezde görevli sözleşmeli personel dışındaki eğitim – öğretim sınıfı personeli; 2914 sayılı Yükseköğretim Kurulu Personel Kanunu‘ndaki esaslara göre Üniversitedeki emsalinin mali haklarından aynen faydalandırılır.
MADDE 43 – (…) (Madde 43, 3423 sayılı Milli Eğitim Bakanlığına Bağlı Meslekî ve Teknik Öğretim Okulları Döner Sermayesi Hakkında Kanun‘un birinci maddesine birinci fıkrasından sonra gelmek üzere bir fıkra eklenmesine dair olup ilgili Kanun metnine işlenmiştir.)
KALDIRILAN HÜKÜMLER :
MADDE 44 – a) 20.6.1977 tarih ve 2089 sayılı Çırak, Kalfa ve Ustalık Kanunun;
- b) 17.6.1938 tarih ve 3457 sayılı Sınaî Müesseselerde ve Maden Ocaklarında Meslekî Kurslar Açılmasına dair Kanun;
Yürürlükten kaldırılmıştır.
Mesleki ve teknik eğitim merkezlerinin kuruluşu
EK MADDE 1.- (Ek: 4702 – 29.6.2001 / m.21) Öncelikle, Bakanlıkça belirlenecek küçük yerleşim birimlerinde olmak üzere, mesleki ve teknik eğitim merkezleri kurulur. Bu merkezlerde, mesleki ve teknik eğitim alanında orta öğretim diploması, sertifika ve belge veren programlar uygulanır.
Mesleki ve teknik eğitim merkezlerinin kurulmasına, eğitim, öğretim, yönetim ve üretim ile ilgili her türlü iş ve işlemlere ilişkin esas ve usuller Bakanlıkça çıkarılacak yönetmelikle düzenlenir.
EK MADDE 2- (Ek: KHK/703 – 2.7.2018 / m.193) Mevzuatta Mesleki Eğitim Kuruluna yapılmış olan atıflar, Cumhurbaşkanınca belirlenen kurul veya mercie yapılmış sayılır.
Kalfalık ve ustalık belgesi verilmesi
GEÇİCİ MADDE 1 – Bu Kanun’un yürürlüğe girdiği tarihte;
- a) Bakanlıkça tesbit edilen meslek dallarında çalışmakta olup, bakanlıkça ilan edilecek tarihten itibaren üç ay içerisinde müracaat edenlerden;
- 18 yaşını doldurmuş olanlar doğrudan,
- 16 yaşını doldurmuş olanlar kapsam ve süreleri Bakanlıkça belirlenecek eğitime tabi tutulduktan sonra,
Kalfalık sınavlarına alınırlar. sınavlarda başarılı olanlara kalfalık belgesi verilir.
- Kalfalık belgesini almış olup 22 yaşını doldurmuş olanlara ustalık sınavlarını başarmaları şartı ile ustalık belgesi verilir.
- b) 1. (…) (Geçici Madde 1 in 1. fıkrasının (b) bendinin (1) numaralı alt bendi, Anayasa Mahkemesinin 27.7.2004 tarih ve 25535 sayılı R.G.’de yayımlanan, 17.2.2004 gün ve E: 2002/128 – K: 2004/23 sayılı kararıile iptal edilmiştir.)
- Lise dengi meslekî ve teknik öğretim kurumlarından 1985-1986 öğretim yılı sonuna kadar mezun olanlara;
Doğrudan ustalık belgesi verilir.
KAPSAMDA OLMAYAN İL VE MESLEKLERDE KALFALIK VE USTALIK BELGESİ VERİLMESİ :
GEÇİCİ MADDE 2 – Kanun kapsamına alınmamış il ve mesleklerin Bakanlıkça kanun kapsamına alınması halinde alınma tarihinden itibaren bu il ve mesleklerde kalfalık ve ustalık belgeleri bu Kanunun geçici 1’inci madde hükümlerine göre verilir.
YAPILAN UYGULAMALARIN GEÇERLİLİĞİ :
GEÇİCİ MADDE 3 – 3457 sayılı Sınaî Müesseselerde ve Maden Ocaklarında meslekî kurslar Açılmasında dair Kanun ile 2089 sayılı Çırak, Kalfa ve Ustalık Kanunu’na göre yapılan uygulamalar ve alınmış olan kalfalık ve ustalık belgeleri geçerlidir.
SİGORTA PRİMLERİNİN ÖDENMEYE BAŞLANMASI :
GEÇİCİ MADDE 4 – Bu Kanun’un 25’inci maddesine göre sigorta primlerinin ödenmesine bu Kanun’un yürürlüğe girdiği tarihi takip eden mali yılbaşından itibaren başlanır. Bu tarihe kadar olan sürede primlerin işyeri sahiplerince ödenmesine devam olunur.
GEÇİCİ MADDE 5 – Bu Kanun gereğince çıkarılacak tüzük ve yönetmelikler Kanun’un yayımı tarihinden itibaren altı ay içinde çıkarılır.
GEÇİCİ MADDE 6 – Bakanlıkça tesbit edilecek illerde ve meslek dallarında 1986-1987 öğretim yılında işletmelerde mesleki eğitimin başlatılabilmesi için işletmelerin çalıştırdıkları personel sayısı Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bölge Müdürlüğünce 1 Ağustos 1986 tarihine kadar Bakanlığa bildirilir.
GEÇİCİ MADDE 7 – 32’nci maddenin 2’nci fıkrasının (e) bendi 1986 yılı kazançlarına uygulanır.
GEÇİCİ MADDE 8 – (Ek:3525 – 2.3.1989) Bakanlık, Kanun’un yürürlüğe girdiği tarihte geçici 1’inci maddedeki şartlara sahip oldukları halde Bakanlıkça ilan edilen tarihlerde belge almak için müracaat edemeyenlere 6 (altı) aya kadar ek müracaat süreleri vermeye yetkilidir.
GEÇİCİ MADDE 9.- (Ek: 4702 – 29.6.2001 / m.23) Bu Kanunun yayımı tarihinden önce, 3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanununun çıraklık eğitimi uygulama kapsamındaki mesleklerde ustalık belgesi sahibi olmadığı halde işyeri açmış olanlara, kapsam ve süresi ilgili meslek kuruluşlarının görüşü alınarak Bakanlıkça belirlenecek telafi eğitimine katılmaları ve bu eğitim sonundaki sınavlarda başarılı olmaları halinde doğrudan ustalık belgesi verilir. Bu gibilere telafi eğitimini tamamlamaları için beş yıl süre tanınır.
Çalıştığı meslek dalı çıraklık eğitimi uygulama kapsamına alınmadan önce meslek odalarınca mevzuatına uygun olarak verilmiş kalfalık ve ustalık belgeleri, mesleğin o ilde kapsama alınmasından sonra Bakanlıkça yeni belgeler ile doğrudan değiştirilir.
GEÇİCİ MADDE 10.- (Ek: 4702 – 29.6.2001 / m.23) Bu Kanun kapsamı dışındaki mesleklerde, mesleki belgelerin verilmesi işlemi, o meslek kapsama alınıncaya kadar ilgili meslek kuruluşlarınca mevzuat doğrultusunda yapılır.
GEÇİCİ MADDE 11- (Ek: 6764 – 2.12.2016 / m.47) Bu maddeyi ihdas eden Kanunun yürürlüğe girdiği tarihte çıraklık eğitimine devam etmekte olanlar, eğitimlerini başladıkları programa ve mevzuata göre sürdürür.
GEÇİCİ MADDE 12- (Ek: 6764 – 2.12.2016 / m.48) 2016-2017 eğitim ve öğretim yılı sonuna kadar uygulanmak üzere aday çırak ve çıraklar ile 18 inci madde hükümleri uyarınca işletmelerde mesleki eğitim gören, staj veya tamamlayıcı eğitime devam eden öğrencilere, 25 inci maddenin birinci fikrası kapsamında yapılacak ödemeler asgari ücretin net tutarının yüzde otuzundan az olamaz. Ödenebilecek en az ücretin; yirmiden az personel çalıştıran işletmeler için üçte ikisi, yirmi ve üzerinde personel çalıştıran işletmeler için üçte biri, 25/8/1999 tarihli ve 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanununun 53 üncü maddesinin üçüncü fıkrasının (B) bendinin (h) alt bendi için ayrılan Mardan Devlet katkısı olarak ödenir. Bu kapsamda yapılacak ödemeleri beş eğitim ve öğretim yılına kadar uzatmaya Cumhurbaşkanı yetkilidir. Staj yapacak işletme bulunamaması nedeniyle stajım okulda yapan ortaöğretim öğrencileri ile öğretim programı gereği staj yapmak zorunda olmayan yükseköğretim öğrencilerinin yaptıkları stajlar bu fıkra hükmü kapsamı dışındadır. Kamu kurum ve kuruluşlarına Devlet katkısı ödenmez.
Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar Bakanlık ve Türkiye İş Kurumu tarafından belirlenir.
GEÇİCİ MADDE 13- (Ek: 7141 – 9.5.2018 / m.9) Bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten önce bu Kanun uyarınca hak kazanılan denklik belgeleri ile alınmış kalfalık, ustalık, işyeri açma ve usta öğreticilik belgeleri geçerli addedilir.
GEÇİCİ MADDE 1.- (4702 – 29.6.2001) Bu Kanunla ilgili yönetmelikler, Kanunun yayımı tarihinden itibaren bir yıl içerisinde çıkarılır. Bu Kanunun uygulanmasına ilişkin yönetmelikler çıkarılıncaya kadar mevcut yönetmeliklerin bu Kanuna aykırı olmayan hükümlerinin uygulanmasına devam edilir.
YÜRÜRLÜK :
MADDE 45 – Bu Kanun’un;
- a) 32’nci maddesi 1.1.1987 tarihinde,
- b) Diğer maddeleri yayımı tarihinde;
Yürürlüğe girer.
YÜRÜTME :
MADDE 46 – Bu Kanunu Bakanlar Kurulu yürütür.